Gewasbescherming: van ontwikkeling tot recyclage!

20.12.2016
phytofar-75-jaar-zorg-voor-de-mens-en-zijn-voedsel

Phytofar: 75 jaar zorg voor de mens en zijn voedsel

Naar aanleiding van haar 75ste verjaardag vroeg Phytofar in 2016 aan voormalig VRT-journalist Paul Muys om een boek te schrijven over het verleden, heden en toekomst van de sector van de gewasbeschermingsmiddelen in België. Om het met de woorden van de auteur zelf te zeggen: “Dit boek is bedoeld als een hommage aan de velen, sommigen allicht al bijna vergeten, die al die jaren aan de kar hebben getrokken. De velen wier voortschrijdend inzicht er gisteren, vandaag en zeker ook morgen voor zorgt dat u en ik vertrouwen kunnen hebben in onze voeding, en in onze land- en tuinbouw.”

Hieronder vind je alvast enkele fragmenten en een link naar de desbetreffende hoofdstukken in de online-versie van het boek.

Zo oud als de landbouw, dus héél oud

Het gebruik van GBM is even oud als de landbouw zelf. Door de eeuwen heen was het een kwestie van overleven. Een mislukte oogst betekende hongersnood en op noodhulp van buitenaf hoefde men vóór de 20e eeuw niet te rekenen. Volgens John Unsworth was er al zo’n 4.500 jaar geleden sprake van insecticiden bij de Soemeriërs (in Mesopotamië, tegenwoordig een deel van Irak). Die gebruikten een zwavelhoudend mengsel om insecten en mijten de baas te blijven. Ook lang voor onze tijdrekening gebruikten de Chinezen al kwik en mengsels met arsenicum tegen luizen, terwijl de landbouwers in het oude Griekenland en in het Romeinse rijk allengs beseften dat ze er met religie of magie niet zouden in slagen plantenziekten en insectenplagen klein te krijgen.

De eerste twijfels

Langzamerhand worden de fabrikanten van chemische producten, en in het bijzonder fytofarmaceutische producten, een illusie armer. Ze komen tot het besef dat we met zijn allen ook voor het efficiëntste product een prijs betalen. Het is immers altijd iets: ofwel lijden biodiversiteit of leefmilieu er in meer of mindere mate onder, ofwel kunnen we met deze producten onze gezondheid in gevaar brengen. Zoveel is zeker: goede, efficiënte bestrijdingsmiddelen zijn geen wondermiddelen. De milieubeweging zal op de lange duur een aanzienlijk deel van de publieke opinie weten te mobiliseren. En ook de wetenschap staat niet stil.

Glyfosaat, efficiënt en gehaat

Glyfosaat dus. Wat rondbellen naar insiders levert alvast wat algemene informatie op. Het wordt duidelijk dat Monsanto ontzaglijk veel onderzoek heeft gedaan vooraleer het besloot met zijn Roundup, met glyfosaat als werkzame stof, voor de dag te komen. Het bedrijf communiceerde ook veel over de milieuveiligheid van het product. Eigenlijk was de toxiciteit ervan nauwelijks een probleem, alvast op basis van de toen, in de jaren 70, gangbare tests. En wat de milieueffecten betreft: indertijd kon men niet anders dan concluderen dat het een zeer ‘clean’ product was… Maar het aantal tests is toegenomen en de mentaliteiten zijn geëvolueerd en hier en daar begon men zich af te vragen of het cleane imago wel verdiend was.

De industrie mag zelf de studies uitvoeren of financieren?

M. Trybou: Dat klopt. Wel moetende laboratoria die de studies uitvoeren heel transparant rapporteren en hierop ook gecontroleerd worden. Bovendien hebben ze zich te houden aan de juiste proefprotocollen, zodat de resultatenvergelijkbaar zijn. Het is geen optie dat de overheid zelf de studies uitvoert, daarvoor bestaat simpelweg geen capaciteit. Maar dankzij het huidige GLP-accreditatiesysteem(waarbij GLP staat voor Good Laboratory Practice) en de Europese gegevensvereisten kunnen de laboratoria een degelijk dossier opstellen waarop een overheid zich wel degelijk kan baseren.

De producent van gewasbeschermingsmiddelen

Het spreekt vanzelf dat we ook ons oor te luisteren leggen bij de industrie. Het duurt ten minste 10 jaar en het kost tegen de 250 miljoen EUR en méér om een gewasbeschermingsproduct (actieve stof en gerelateerde formulering) op de markt te krijgen. Het is een mantra die onze gesprekspartners telkens weer debiteren. Die 250 miljoen blijkt trouwens al enigermate achterhaald. “Vergelijk het gerust met geneesmiddelen”, zo krijgen we ook wel eens te horen: “het duurt toch ook jaren voor die in de apotheek liggen en het kost ook een fortuin om ze te ontwikkelen. En bij gewasbeschermingsmiddelen dient niet alleen aan het fysiek welzijn van de mens gedacht te worden, maar ook nog eens aan het effect ervan op het leefmilieu…”

En wat is de rol van de chemie nog?

G. Sterk: We zullen altijd chemische middelen nodig hebben. We beschikken nu ook over heel selectieve middelen, dus efficiënte middelen, maar een doordachte resistentieaanpak is geboden.

Risico of gevaar

De associatie benadrukt ook het verschil tussen risico en gevaar. Zeker, gewasbeschermings-
middelen zijn toxisch, dus gevaarlijk, al werkt de industrie al jaren en met succes aan producten met een veel lagere toxiciteit. De GBM zijn alleen fataal voor de geviseerde insecten en schimmels die ermee in aanraking komen en dat is ook de bedoeling. De toegediende dosissen zijn uiterst gering. De huidige producten zijn zeer gefocust en breken snel af. Bedenk hierbij dat het oude gezegde van Paracelsus eeuwig geldig is: het is de dosis die bepaalt of een substantie giftig is. Ook een teveel aan gegarandeerd zuiver kraantjeswater opnemen, kan fataal zijn.

AgriRecover

In de hoop een positieve bijdrage te leveren aan het debat rond de ecotaksen, beslist de raad van bestuur van Phytofar in 1996 om een vzw op te richten die de inzameling van de lege verpakkingen van de gewasbeschermingsmiddelen op zich zou nemen. Na een voorstel van voorzitter Bernard Demaire beslist de raad om de handelaars erbij te betrekken. Geruggesteund door de omnipresente en efficiënte secretaris-generaal Georgette Detiège, wordt Luc Michiels, voormalig voorzitter van Phytofar, de eerste voorzitter van deze organisatie, die als wereldprimeur nadien alleen maar navolging kreeg.

Precisielandbouw en gewasbescherming

In gesprekken over de toekomst valt in landbouwkringen al gauw het buzzword: precisielandbouw. Agriculture de précision, precision farming, Präzisionslandwirtschaft: zo internationaal is het begrip inmiddels al wel geworden. Ik had er eerst geen idee van dat er zoiets bestond of bezig was te ontstaan, en evenmin, al was de naam suggestief genoeg, wàt hij precies inhield. Men had me al wel de lof gezongen van de GPS, die kennen we tegenwoordig tenslotte allemaal. En bij een oppervlakkig bezoek aan het internet had ik ook gemerkt dat er sprake was van het inzetten van drones, kennelijk niet alleen onbemand, telegeleid oorlogstuig, van sensoren en van robotisering. En al gauw begrijp je dat in precisielandbouw niet over hectaren maar over kleine lapjes grond van amper één vierkante meter wordt gesproken, die elk op basis van een massa gegevens een gedifferentieerde behandeling krijgen. We zijn nog niet toe aan een behandeling plant per plant, maar we evolueren wel stilaan in die richting. Het heeft zeker zijn gevolgen voor de gewasbeschermingssector.

Er bestaan, ook in 2040 of 2050, nog chemische gewasbeschermingsmiddelen. Vrijwel al onze gesprekspartners gaan daarvan uit.

P. Jaeken: De rol van de klassieke chemie wordt zeker wel bescheidener, dat proces is al volop bezig. Maar het lijkt er inderdaad fel op dat er nog wel chemie zal zijn en nog méér: biochemie.
Ik vergelijk het graag met de hoge vlucht die de geneeskunde heeft genomen. Toch blijft daar ook het pilletje tegen hoofdpijn bestaan. De manier waarop we die chemie aanwenden zal wel nogal verschillen met wat we vandaag doen. Het hokjesdenken zal ook stilaan wel moeten wijken. Je kan in een aantal gevallen bijvoorbeeld perfect biologische oplossingen in klassieke-synthese installaties produceren en in het veld zullen diverse methoden nog vaker door elkaar gebruikt worden.

Terug
persbericht-europese-industrie-roept-met-antwerp-declaration-op-tot-industrial-deal-met-10-dringende-acties-om-de-internationale-concurrentiekracht-te-herstellen

Persbericht: Europese industrie roept met ‘Antwerp Declaration’ op tot Industrial Deal met 10 dringende acties om de internationale concurrentiekracht te herstellen

favv-en-belanghebbende-sectororganisaties-tekenen-memorandum-om-incidenten-met-gewasbeschermingsmiddelen-te-voorkomen

Memorandum gewasbeschermingsmiddelen

FAVV, Belplant en belanghebbende sectororganisaties tekenen Memorandum om incidenten met gewasbeschermingsmiddelen te voorkomen
2-040-ton-illegale-gewasbeschermingsmiddelen-in-beslag-genomen

2 040 ton illegale gewasbeschermingsmiddelen in beslag genomen

gewasbeschermingsbedrijf-wint-de-fit-exporter-of-the-year-award-2023

Gewasbeschermingsbedrijf wint de FIT "Exporter of the year" award 2023!

Globachem, een familiebedrijf uit Sint-Truiden, dat sinds ongeveer 20 jaar land- en tuinbouwers helpt hun gewassen gezond te houden, mocht op 20 september de award in ontvangst nemen!
nieuwe-versie-van-de-handleiding-voor-de-aanvrager-van-een-toelating-voor-een-gewasbeschermingsmiddel-in-belgie

Nieuwe versie van de handleiding voor de aanvrager van een toelating voor een gewasbeschermingsmiddel in België

Een nieuwe versie van ‘de gids’, de handleiding voor de aanvrager van een toelating voor een gewasbeschermingsmiddel in België is, nu beschikbaar.
overweldigend-succes-van-de-eerste-editie-van-het-platform-plantengezondheid

Overweldigend succes van de eerste editie van het Platform Plantengezondheid!

bufferzones-een-oplossing-om-de-aanwezigheid-van-gewasbeschermingsmiddelen-in-het-oppervlaktewater-te-verminderen

Bufferzones

Een oplossing om de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater te verminderen.
algemene-vergadering-belplant-2023

Algemene Vergadering Belplant 2023

Is de Sustainable Use Regulation geschikt om landbouw, biodiversiteit en klimaatverandering met elkaar te verzoenen?
de-uitspraak-van-het-europees-hof-over-neonicotinoiden-benadrukt-de-inconsistentie-van-de-eu-regelgeving

De uitspraak van het Europees Hof over neonicotinoïden benadrukt de inconsistentie van de EU-regelgeving.

Volgens landbouweconoom Graham Brookes, roept de recente uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie dat de EU-lidstaten niet langer afwijkingen (derogaties) mogen toestaan voor het gebruik van neonicotinoïde zaadbehandelingen een aantal belangrijke vragen op.
binnenkort-verbod-op-export-belgisch-bier

Binnenkort verbod op export Belgisch bier?

Standpunt van Belplant over het voorstel tot exportverbod van gevaarlijke chemische stoffen in België (2)
voortschrijdend-inzicht-zorgt-voor-veilig-voedsel

Voortschrijdend inzicht zorgt voor veilig voedsel

Reactie van Belplant op het rapport van PAN Europe.
arrestaties-verricht-en-1150-ton-namaakproducten-gevonden-tijdens-operatie-silver-axe

Silver Axe 2022 is een operatie van Europol om illegale en namaak gewasbeschermingsmiddelen te bestrijden

Silver Axe liep van januari tot april 2022 en heeft 10 arrestaties en 1.150 ton illegale en namaakproducten opgeleverd.
jaarverslag-2021-van-dg-dier-plant-en-voeding-plantenbescherming-speelt-belangrijke-rol

Jaarverslag 2021 van DG Dier, Plant en Voeding

Plantenbescherming speelt belangrijke rol.
traceren-van-producten-voor-gewasbescherming

Traceren van producten voor gewasbescherming

Door de COVID periode, verstoring van de supply chain en oorlog in Ukraïne is het duidelijk dat de voedselproductie van cruciaal belang is voor de Europese land- en tuinbouw.
waarom-verdienen-onze-gewassen-bescherming-br-veilig-voldoende-duurzaam-en-betaalbaar-voedsel-voor-iedereen

Stakeholders ontdekken: Waarom verdienen onze gewassen bescherming?

Veilig, voldoende, duurzaam en betaalbaar voedsel voor iedereen.
nieuwe-vlaamse-maatregelen-rond-geintegreerde-gewasbescherming-ipm

Nieuwe Vlaamse maatregelen rond Geïntegreerde Gewasbescherming IPM

Sinds 1 januari 2014 moet elke professionele gebruiker van gewasbeschermingsmiddelen de regels rond geïntegreerde gewasbescherming toepassen: duurzaam, beredeneerd gebruik van gewasbeschermingstechnieken en –middelen.
raad-van-state-herbevestigt-waalse-overheid-moet-federale-bevoegdheden-respecteren-en-mocht-gebruik-van-glyfosaat-niet-verbieden

Raad van State herbevestigt

Waalse overheid moet federale bevoegdheden respecteren en mocht gebruik van glyfosaat niet verbieden.
wat-zijn-gewasbeschermingsmiddelen

Wat zijn gewasbeschermingsmiddelen?

Wettelijk gezien wordt een onderscheid gemaakt tussen pesticiden, gewasbeschermingsmiddelen en biociden
nut-van-gewasbescherming

Nut van gewasbescherming

Duurzame gewasbeschermingsmiddelen zijn cruciaal voor een voldoende productie van gezonde voeding.
hoe-worden-gewasbeschermingsmiddelen-gemaakt

Hoe worden gewasbeschermingsmiddelen gemaakt?

Bij het ontwikkelen van een nieuw gewasbeschermingsmiddel zoeken wetenschappers eerst naar de 'zwakke punten’ van de plaag en trachten dan een molecule te ontwikkelen die deze zwakke punten aanvalt.
wetgeving

Wetgeving

De regelgeving om gewasbeschermingsmiddelen op de markt te brengen in de EU en in België is een van de strengste ter wereld.
distributie-en-transport

Distributie en transport

PhytoDis en PhytoTrans staan tot uw dienst.
recyclage-verpakkingen

Recyclage lege verpakkingen

In België coördineert AgriRecover de inzameling van lege verpakkingen van gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen, zaden en biociden uit de professionele sector. Ook de niet bruikbare gewasbeschermingsmiddelen, de zogenaamde NBGM, worden door hen opgehaald.
autocontrolegids

Autocontrolegids in de sector van de productie en de distributie van gewasbeschermingsmiddelen.

Een nieuwe versie van de gids G-010 is beschikbaar!
Wie houdt nu niet van cookies