Gewasbescherming: van ontwikkeling tot recyclage!

24.03.2020
wetgeving

Wetgeving

Bescherming van mens en milieu

De gewasbeschermingsmiddelenindustrie ontwikkelt voortdurend nieuwe, innovatieve producten en technologieën die een hele reeks voordelen opleveren voor de maatschappij. De regelgeving om gewasbeschermingsmiddelen op de markt te brengen in de EU en in België is een van de strengste ter wereld en het is voornamelijk bedoeld ter bescherming van de gezondheid van mens en milieu.
Wanneer vandaag een product wordt goedgekeurd, moeten meer dan 300 specifieke tests uitgevoerd zijn. Het proces van het onderzoek, de ontwikkeling en het op de markt brengen van een nieuwe stof kan tot 11 jaar in beslag nemen en het kost doorgaans ongeveer € 215 miljoen. Gewasbeschermingsmiddelen zijn grondiger getest op al hun effecten dan om het even welk ander product - met inbegrip van geneesmiddelen.

Het erkenningsproces verloopt in twee fasen

Eerst moet de actieve stof in het gewasbeschermingsmiddel (het ingrediënt dat de schadelijke insecten, de onkruiden of de schimmelziekten onder controle houdt) op Europees niveau worden goedgekeurd. Actieve stoffen worden beoordeeld door deskundigen in één van de nationale regelgevende instanties, geverifieerd door de experten van het Europese Agentschap voor de Voedselveiligheid (European Food Safety Authority, EFSA) en vervolgens goedgekeurd door het Permanent Comité van de Europese Commissie voor de voedselketen (European Commission’s Standing Committee on Food and Feed, SCOPAFF). Het belangrijkste criterium om te beslissen of de actieve stof al dan niet wordt erkend, is een grondige wetenschappelijke evaluatie van eventuele risico's die de stof kan stellen.

Wanneer een actieve stof op EU-niveau is goedgekeurd, moet het geformuleerde product (dat naast de actieve stof ook andere stoffen bevat om de werking van het product te optimaliseren), in elke afzonderlijke lidstaat geregistreerd worden. Hierbij wordt rekening gehouden met de specifieke lokale verschillen op het gebied van klimaat, teelten en voedingswijze. De leden van de nationale regelgevende instanties die deze evaluaties doorvoeren en die beslissen over erkenningen van producten zijn hoog gekwalificeerde, onafhankelijke wetenschappers. In België is de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu hiervoor verantwoordelijk.

Verder is er ook de Europese Richtlijn voor duurzaam gebruik 2009/128, die heel wat maatregelen rond risico-vermindering rond gewasbeschermingsmiddelen bevat, en ook de basis vormt voor nationale actieplannen hierover (in België heet dit NAPAN: Nationaal Actie Plan d’Action Nationale). In België is deze richtlijn ook reeds omgezet in een Koninklijk Besluit Duurzaam Gebruik, en ook in de gewesten heeft dit tot decreten rond duurzaam gebruik geleid. In dit Belgische KB staan onder andere richtlijnen voor het behalen van een fytolicentie, voor het keuren van spuittoestellen, voor het gepast omgaan met lege verpakkingen van gewasbeschermingsmiddelen enzovoort.

Meer info over het goedkeuringsproces in Europa of over illegale handel in gewasbeschermingsmiddelen bij de Europese associatie ECPA.

Gevaar en risico

gevaar-en-risico

Om aan de strenge Europese criteria te voldoen, en vooraleer een stof op de markt mag gebracht worden, ondergaat ze een intensieve testperiode. Er worden tot 300 individuele studies uitgevoerd. Een eerste stap in de evaluatie van een actieve stof is het definiëren van de intrinsieke eigenschappen, het gevaar. Een tweede stap is het bepalen van het niveau waaraan mensen, dieren of het milieu worden blootgesteld. Indien gevaar en blootstelling gekend zijn, kan het risico berekend worden (Gevaar x blootstelling = risico). Het is duidelijk dat wanneer er geen blootstelling is aan de actieve stof, er ook geen risico is, ook al heeft de stof bepaalde gevaarlijke eigenschappen. Via allerhande maatregelen kan de blootstelling ook beperkt worden (bvb. bufferzones om de blootstelling van waterorganismen te beperken). Als de blootstelling daalt, vermindert bij gevolg ook het risico, ongeacht de eigenschappen van de stof. 

Bijvoorbeeld: een slang is een gevaarlijk dier. Als de slang in de kooi zit (geen blootstelling) is er geen risico voor het meisje. Pas indien de slang uit de kooi kruipt, wordt het meisje blootgesteld aan het gevaar en loopt ze een risico. De slang zelf is in beide gevallen even gevaarlijk.

Hetzelfde geldt voor gewasbeschermingsmiddelen: een product heeft gevaarlijke eigenschappen. Maar als een landbouwer de blootstelling beperkt door o.a. het dragen van de juiste beschermkledij, is het risico klein.

Phytofar blijft het jammer vinden dat onder druk van perceptie en emotie, deze bovenstaande wetenschappelijke benadering in Europa deels werd opgegeven. Het concept van risico-evaluatie werd immers gedeeltelijk vervangen door intrinsieke gevaareigenschappen. Wetenschappelijke evaluatie die zowel gevaar als blootstelling in rekening brengt, is een internationaal erkende basis van risico-evaluatie, zoals we zien in de REACH-verordening (voor chemische producten). De Verordening 1107/2009 voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen, maakt hierop spijtig genoeg een uitzondering.

Terug
persbericht-europese-industrie-roept-met-antwerp-declaration-op-tot-industrial-deal-met-10-dringende-acties-om-de-internationale-concurrentiekracht-te-herstellen

Persbericht: Europese industrie roept met ‘Antwerp Declaration’ op tot Industrial Deal met 10 dringende acties om de internationale concurrentiekracht te herstellen

favv-en-belanghebbende-sectororganisaties-tekenen-memorandum-om-incidenten-met-gewasbeschermingsmiddelen-te-voorkomen

Memorandum gewasbeschermingsmiddelen

FAVV, Belplant en belanghebbende sectororganisaties tekenen Memorandum om incidenten met gewasbeschermingsmiddelen te voorkomen
2-040-ton-illegale-gewasbeschermingsmiddelen-in-beslag-genomen

2 040 ton illegale gewasbeschermingsmiddelen in beslag genomen

gewasbeschermingsbedrijf-wint-de-fit-exporter-of-the-year-award-2023

Gewasbeschermingsbedrijf wint de FIT "Exporter of the year" award 2023!

Globachem, een familiebedrijf uit Sint-Truiden, dat sinds ongeveer 20 jaar land- en tuinbouwers helpt hun gewassen gezond te houden, mocht op 20 september de award in ontvangst nemen!
nieuwe-versie-van-de-handleiding-voor-de-aanvrager-van-een-toelating-voor-een-gewasbeschermingsmiddel-in-belgie

Nieuwe versie van de handleiding voor de aanvrager van een toelating voor een gewasbeschermingsmiddel in België

Een nieuwe versie van ‘de gids’, de handleiding voor de aanvrager van een toelating voor een gewasbeschermingsmiddel in België is, nu beschikbaar.
overweldigend-succes-van-de-eerste-editie-van-het-platform-plantengezondheid

Overweldigend succes van de eerste editie van het Platform Plantengezondheid!

bufferzones-een-oplossing-om-de-aanwezigheid-van-gewasbeschermingsmiddelen-in-het-oppervlaktewater-te-verminderen

Bufferzones

Een oplossing om de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater te verminderen.
algemene-vergadering-belplant-2023

Algemene Vergadering Belplant 2023

Is de Sustainable Use Regulation geschikt om landbouw, biodiversiteit en klimaatverandering met elkaar te verzoenen?
de-uitspraak-van-het-europees-hof-over-neonicotinoiden-benadrukt-de-inconsistentie-van-de-eu-regelgeving

De uitspraak van het Europees Hof over neonicotinoïden benadrukt de inconsistentie van de EU-regelgeving.

Volgens landbouweconoom Graham Brookes, roept de recente uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie dat de EU-lidstaten niet langer afwijkingen (derogaties) mogen toestaan voor het gebruik van neonicotinoïde zaadbehandelingen een aantal belangrijke vragen op.
binnenkort-verbod-op-export-belgisch-bier

Binnenkort verbod op export Belgisch bier?

Standpunt van Belplant over het voorstel tot exportverbod van gevaarlijke chemische stoffen in België (2)
voortschrijdend-inzicht-zorgt-voor-veilig-voedsel

Voortschrijdend inzicht zorgt voor veilig voedsel

Reactie van Belplant op het rapport van PAN Europe.
arrestaties-verricht-en-1150-ton-namaakproducten-gevonden-tijdens-operatie-silver-axe

Silver Axe 2022 is een operatie van Europol om illegale en namaak gewasbeschermingsmiddelen te bestrijden

Silver Axe liep van januari tot april 2022 en heeft 10 arrestaties en 1.150 ton illegale en namaakproducten opgeleverd.
jaarverslag-2021-van-dg-dier-plant-en-voeding-plantenbescherming-speelt-belangrijke-rol

Jaarverslag 2021 van DG Dier, Plant en Voeding

Plantenbescherming speelt belangrijke rol.
traceren-van-producten-voor-gewasbescherming

Traceren van producten voor gewasbescherming

Door de COVID periode, verstoring van de supply chain en oorlog in Ukraïne is het duidelijk dat de voedselproductie van cruciaal belang is voor de Europese land- en tuinbouw.
waarom-verdienen-onze-gewassen-bescherming-br-veilig-voldoende-duurzaam-en-betaalbaar-voedsel-voor-iedereen

Stakeholders ontdekken: Waarom verdienen onze gewassen bescherming?

Veilig, voldoende, duurzaam en betaalbaar voedsel voor iedereen.
nieuwe-vlaamse-maatregelen-rond-geintegreerde-gewasbescherming-ipm

Nieuwe Vlaamse maatregelen rond Geïntegreerde Gewasbescherming IPM

Sinds 1 januari 2014 moet elke professionele gebruiker van gewasbeschermingsmiddelen de regels rond geïntegreerde gewasbescherming toepassen: duurzaam, beredeneerd gebruik van gewasbeschermingstechnieken en –middelen.
raad-van-state-herbevestigt-waalse-overheid-moet-federale-bevoegdheden-respecteren-en-mocht-gebruik-van-glyfosaat-niet-verbieden

Raad van State herbevestigt

Waalse overheid moet federale bevoegdheden respecteren en mocht gebruik van glyfosaat niet verbieden.
wat-zijn-gewasbeschermingsmiddelen

Wat zijn gewasbeschermingsmiddelen?

Wettelijk gezien wordt een onderscheid gemaakt tussen pesticiden, gewasbeschermingsmiddelen en biociden
nut-van-gewasbescherming

Nut van gewasbescherming

Duurzame gewasbeschermingsmiddelen zijn cruciaal voor een voldoende productie van gezonde voeding.
hoe-worden-gewasbeschermingsmiddelen-gemaakt

Hoe worden gewasbeschermingsmiddelen gemaakt?

Bij het ontwikkelen van een nieuw gewasbeschermingsmiddel zoeken wetenschappers eerst naar de 'zwakke punten’ van de plaag en trachten dan een molecule te ontwikkelen die deze zwakke punten aanvalt.
distributie-en-transport

Distributie en transport

PhytoDis en PhytoTrans staan tot uw dienst.
recyclage-verpakkingen

Recyclage lege verpakkingen

In België coördineert AgriRecover de inzameling van lege verpakkingen van gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen, zaden en biociden uit de professionele sector. Ook de niet bruikbare gewasbeschermingsmiddelen, de zogenaamde NBGM, worden door hen opgehaald.
phytofar-75-jaar-zorg-voor-de-mens-en-zijn-voedsel

Boek 75 jaar Phytofar

Naar aanleiding van haar 75ste verjaardag vroeg Phytofar in 2016 aan voormalig VRT-journalist Paul Muys om een boek te schrijven over het verleden, heden en toekomst van de sector van de gewasbeschermingsmiddelen in België.
autocontrolegids

Autocontrolegids in de sector van de productie en de distributie van gewasbeschermingsmiddelen.

Een nieuwe versie van de gids G-010 is beschikbaar!
Wie houdt nu niet van cookies